409A Raporu ve Girişimler için Önemi

409A Raporu, özel şirketlerin common stock’unun (adi hisse senedi) bağımsız bir üçüncü tarafça yapılan değerlemesine deniyor. ABD vergi otoritesi IRS’in Internal Revenue Code madde 409A’da yer alan düzenlemeleri çerçevesinde hazırlanıyor. İsmi de bu madde kodundan geliyor. Başta stock option (hisse opsiyonu) verenler olmak üzere tüm start-up şirketler için 409A Raporu almak olası IRS yaptırımlarından kaçınmak için önem taşıyor. Bağımsız bir üçüncü tarafın 409A değerlemesi, şirketin common stock değerinin IRS gözetimi açısından “makul” olduğunun varsayılmasını sağlıyor. Diğer bir deyişle, IRS’in şirket için “safe harbor” olarak nitelediği değeri oluşturuyor. Eğer 409A kurallarına uyulmamış ise ve işlemlerde common stock yanlış değerlenmişse olası bir IRS denetiminde tespit edilmesi durumunda IRS maddi cezalar uygulayabiliyor.

Değerleme ile şirketin bir adet common stock’unun fair market value (“FMV”) (adil piyasa değeri) tespiti yapılıyor. Değerleme sonucundaki rakam akabinde verilecek stock optionlar’ın exercise price’ı (opsiyonu kullanma bedeli) için minimum referans rakam olarak kullanılıyor, exercise price’ın bu rakamdan (stock option’ın çalışana verildiği tarihteki FMV) düşük olmaması gerekiyor.

409A değerlemeleri bir yatırımcı değerlemesinden oldukça farklı. Öncelikle değerlemesi yapılan hisse common stock yani adi hisse olduğundan bu hisselerin ek hakları bulunmuyor. Şirketlere sonradan yatırım yapan yatırımcıların aldığı hisseler ise preferred stock yani imtiyazlı hisseler olduğundan genelde çeşitli ek hakları bulunuyor. Üçüncü tarafların hazırladığı 409A Raporlarında belirlenen FMV, common stock rayiç bedeli anlamına geliyor. Neredeyse her zaman şirketin son ihraç ettiği imtiyazlı hisse bedelinden düşük bir bedel oluyor. VC değerlemelerinde dikkate alınan önceki yatırımlar, içerideki yatırımcılar, kurucuların nitelikleri, şirketin potansiyeli, market koşulları, common stock dışındaki farklı serilerdeki hisse türleri, şirketin değerindeki zamanla gelişen artış, değerlemenin yapıldığı yatırım sürecindeki pazarlıklar gibi dinamikler tam olarak 409A Raporunda hesaba katılamıyor. Dolayısıyla, VCler pre/post-money şirket değerlemelerinde 409A rakamına genelde pek önem vermiyor.

Düşük bir hisse değeri ile karşılaşmak yatırımcı ve kurucuları zaman zaman endişelendirebiliyor, ancak değerlemenin sınırlılığından kaynaklanan bu durumda endişelenecek bir husus bulunmuyor. Aksine, şirketin çalışanlarına verdiği hisse opsiyonlarında FMV esas alındığından şirket çalışanlarına daha değerli bir hisseyi uygun bir exercise price ile alabilme opsiyonu tanımış oluyor. Dolayısıyla, hisse opsiyonları çalışanlar için daha teşvik edici ve çekici hale geliyor.

409A Raporundaki değerleme 12 ay boyunca veya daha önce bir material event (yatırım alma, birleşme, devralma, halka arz, finansalları etkileyen büyük ticari işlemler gibi) gelişirse onun tarihine kadar geçerli sayılıyor, akabinde yenilenmesi gerekiyor.

Çoğu start-up bir IRS denetlemesine muhatap olmamakla birlikte, şirketin büyümesi ve herhangi bir exit işlemine yanaşması halinde IRS denetimleriyle daha sık karşılaşılabiliyor. 409A Raporu, sürecin daha sıkıntısız ilerlemesine yardımcı oluyor. Ayrıca, 409A Raporu’na sahip ve IRS gerekliliklerini yerine getiren start-uplar hem hissedarları ile çalışanları hem de potansiyel yeni yatırımcılar için olumlu bir izlenime sahip oluyor.

Author: Av. Caner Yeşil